Feliks Romulijana je antička rimska carska palata u arheološkom nalazištu Gamzigrad u blizini Zaječara. Palata je podignuta u 3. i 4. veku pre nove ere i od tada je imala više funkcija. Sagradio ju je rimski car Gaj Valerije Maksimilijan Galerije, zet Dioklicijanov, u svom rodnom mestu kao svoju rezidenciju. Ime Romulijana potiče od imena njegove majke.
Dvorski kompleks je sastavljen iz starijeg utvrdjenja kojem je kasnije dodano mladje. Grad se prostirao na 6,5 ha koje čine i 20 utvrdjenih kula.Unutar utvrdjenog kompleksa nalazila se raksošna palata, dva paganska grama, tri hrišćanske crkve i druge gradjevine. Palata nikada nije dovršena. U 4.veku posed su tadašnji carevi prepustili hrišćanskoj crkvi. U ,5. veku palatu su razarali varvari, medjutim Justinijan I je obnovio palatu u 6.veku u vidu pogranične tvrdjave. Zbog najezde Slovena u 6.veku rezidencija je napuštena.
Podovi palate bili su prekriveni impresivnim mozaicima visokog kvaliteta izrade, zidovi ukrašeni raskošnim freskama i oplatama od skupocenog kamena, niše ispunjene skulpturama izrađenim od retkog i teško obradivog kamena, kakav je recimo crveni porfir, što je sve zaloga večnosti. Tokom arheoloških iskopavanja pronađena je carska rezidencija sa mozaicima neverovatne lepote, zatim statua cara Galerija, hram posvećen božanstvima Jupitera i Herkula, javna kupatila i slavoluci na ulazu u palatu.
Od 29.juna 2007.godine Feliks Romulijana se nalazi na UNESCO-voj listi svetske baštine.
Na brdu Magura, jedan kilometar istočno od palate nalazi se sakralni kompleks sa ostacima dva mauzoleja i dva tuluma, gde su Galerije i njegova majka sahranjeni.
Ovaj arheološki lokalitet godišnje poseti preko 40.000 turista. Lokalitet je otvoren za posete (od 01.aprila do 30. novembra, od 08:00 do 17:00 časova)
Izvori:
http://turizamusrbiji.rs/rimska-palata-gamzigrad/
http://muzejzajecar.org/felix-romuliana/
http://www.zajecar.info/vodic/1-feliks-romulijana
